1063. Dookoła świata wyzwanie czerwcowe

Pora na kolejny przystanek w naszej haftowanej podróży. Tym razem zapraszam do Rosji.

Federacja Rosyjska jest największym państwem na świecie pod względem powierzchni oraz szóstym pod względem wielkości w całej historii świata. Pod względem liczby ludności zajmuje 9. Miejsce.

Rosja od niedawna jest samodzielnym krajem, który pozostał po gigancie, jakim był Związek Radziecki.

Początki państwowości ruskiej sięgają IX wieku. Kultura ruska kształtowała się pod silnym wpływem Słowian południowych i Bizancjum, za których pośrednictwem przyjęto prawosławie. W XII wieku Ruś Kijowska uległa rozbiciu na księstwa udzielne. Wydzielone w XIII wieku Księstwo Moskiewskie doprowadziło do scalenia większości ziem ruskich i wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII–XV w.). Najazdy tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi, a sami Tatarzy są obecnie największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 roku Iwan IV Groźny przyjął tytuł cara, a nazwa państwa została zmieniona na Carstwo Rosyjskie. W latach 862–1598 dynastią panującą byli Rurykowicze, w latach 1613–1917 na tronie zasiadali Romanowowie. Za panowania Piotra Wielkiego doszło do umocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej i ustanowienia Imperium Rosyjskiego. W XVI–XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej, Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz przejściowo w Ameryce Północnej. Rewolucje w 1917 roku oraz I wojna światowa położyły kres monarchii. W listopadzie 1917 roku władzę przejęli bolszewicy, którzy w 1922 roku ustanowili Związek Radziecki. W ZSRR Rosja (czyli Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, w skrócie RFSRR) odgrywała rolę dominującą. Rządy Stalina doprowadziły do przekształcenia ZSRR w potężny ośrodek gospodarczy. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu milionów ludzi, którzy padli ofiarą okrutnej polityki. Od lat 70. XX wieku ZSRR przeżywał okres stagnacji. Pod rządami Michaiła Gorbaczowa w 1991 roku doszło do rozwiązania ZSRR i od tej pory Rosja oraz 14 pozostałych republik radzieckich tworzą samodzielne państwa.

Rosja jest krajem wielonarodowościowym. Z ponad 100 różnych narodów i narodowości najliczniejsza grupę stanowią Rosjanie, Tatarzy, Ukraińcy, Czuwasze, Baszkirzy, Białorusini i Niemcy.

Ponad 4/5 ludności skupia się w europejskiej części Rosji. Najsłabiej zaludniona jest wschodnia Syberia i Daleki Wschód

Większość wierzących Rosjan należy do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Katolicy to głownie unici z Ukrainy, Niemcy i Polacy. Wyznawcy islamu (sunnici) to Tatarzy nadwolzanscy, Czuwasze, Baszkirzy i narody Kaukazu Północnego (Czeczeni, Ingusze, Kabaryjdyczycy, ludy Dagestanu). Buddyzm jest głównie religia Buriatow, Tuwinczykow i Kalmukow.

Najważniejszą cechą klimatu Rosji, silnie kształtującą charakter narodu, są długie, mroczne i bardzo mroźne zimy. Kontynentalny klimat zapewnia długie dni podczas gorącego i słonecznego lata. W Moskwie i Petersburgu robi się ciepło od połowy maja do początku września. Jesień trwa krótko i w końcu listopada Moskwę ogarnia mróz. Duże opady śniegu pojawiają się w grudniu i jest biało aż do przełomu marca i kwietnia. Wiosna przychodzi nagle w marcu lub kwietniu i przez mniej więcej miesiąc trwają wielkie roztopy. Temperatura wody przy Morza Czarnego od czerwca do września wynosi na ogół niewiele ponad 20 stopni.

 Syberia ma klimat zdecydowanie kontynentalny. W miastach przy Kolei Transsyberyjskiej zimowe mrozy są rzeczywiście siarczyste (w styczniu temperatura spada nocą regularnie do –25°C, a czasami nawet do –35°C), jednak począwszy od stycznia ich uciążliwość łagodzi mała wilgotność i duże nasłonecznienie. Sami mieszkańcy Syberii skarżą się na zimno w Petersburgu, gdzie zimą jest o ok. 10 stopni cieplej, za to znacznie wilgotniej.

Wkład Rosji do światowej kultury jest olbrzymi – Rosja dała światu nie tylko arcydzieła literatury, muzyki klasycznej i sztuk plastycznych, ale i cale szkoły, jak np. Teatralna Szkole Stanisławskiego czy ruska szkole baletu. Kulturowe symbole Rosji – to wybitne dzieła, imiona, osiągnięcia i zabytki.

Literatura rosyjska jest znana i czytana wśród wykształconych ludzi na całym świecie. Nazwiska rosyjskich klasyków, Lwa Tołstoja i Fiodora Dostojewskiego stoją w jednym rzędzie z takimi autorami jak Szekspir czy Dumas.  Powieści Wojna i pokój, Anna Karenina, Zbrodnia i kara przetłumaczone zostały prawie na wszystkie języki świata. Wiele wspaniałych utworów powstało także w wieku XX. Po dzień dzisiejszy wielka popularnością cieszy się powieść Lolita Wladimira Nabokowa oraz Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa.

Nie mniejszymi osiągnięciami może się pochwalić rosyjska muzyka klasyczna. Najlepsze orkiestry świata w swym repertuarze maja symfonie Piotra Czajkowskiego, Sergiusza Rachmaninowa, Alfreda Sznitke.

Opisując kulturowe symbole Rosji, nie sposób pominąć balet rosyjski z jego przebogata tradycja i wielkimi postaciami. Rosyjska szkoła baletu klasycznego uznawana jest za najlepsza w świecie.

Szczególne miejsce wśród kulturowych symboli Rosji zajmują zabytki architektury. Rozwój ruskiej kultury historycznie związany był z tradycja religijna. Chrześcijaństwo przyszło na Rus ze wschodu w X w. Cerkwie, katedry, klasztory, budowane na przestrzeni wieków, niosą w sobie obraz ruskiej duchowości. Kulturowymi symbolami kraju można nazwać Sobór Wasyla Błogosławionego w centrum Moskwy, cerkiew Pokrowa na Nerli, unikalna cerkiew Przemienienia Pańskiego na wyspie Kizi. Poza sfera religijna należy wymienić takie wybitne symbole kultury Rosji jak Ermitaż, Muzeum Rosyjskie i Teatr Marinski w Sankt Petersburgu, Teatr Wielki oraz Galeria Trietiakowska w Moskwie.

Do mniej „poważnych” rosyjskich symboli z pewnością można zaliczyć słynną Matrioszkę., Zabawka ta ma już ponad sto lat, a powstała w Moskwie. W Polsce znana była też, jako baba. Składa się ona z kilku drewnianych lalek, wydrążonych w środku i wkładanych jedna w drugą, jak pudełka. Charakterystyczny dla matrioszek jest sposób ich malowania, z zaznaczoną twarzą, dłońmi i bardzo kolorowym dekoracyjnym strojem. Niektóre Matrioszki są małymi dziełami sztuki.

Obok drewnianej lalki niezwykle znanym symbolem Rosji jest samowar. Urządzenie to było bardzo przydatne w czasach, kiedy handlowano herbatą, a ogromne przestrzenie Syberii, często niezamieszkałe na setkach kilometrów przemierzali kupcy. W każdej chacie zawsze stał samowar, czyli specjalny rodzaj ni to dzbanka ni to garnka z paleniskiem, w którym stale podgrzewała się herbata czekająca na zmarzniętego gościa.

Sami Rosjanie wymieniają dziesiątki różnych symboli, które kojarzą się z ich krajem. Europejczykom zapewne ze wszystkich wymienianych najbardziej pasuje wódka, bowiem to właśnie Rosjan uznaje się za pijących najwięcej alkoholu. Wódka, a właściwie samogon jest związany z rozległymi i niedostępnymi obszarami syberyjskiej tajgi, gdzie na rozgrzewkę trzeba było zawsze wypić szklankę. Silni mężczyźni pili mocny alkohol. Do dziś pokutują setki dowcipów o Rosjanach właśnie w tym kontekście. Statystycznie każdy Rosjanin wypija 18 litrów alkoholu rocznie, co stanowi aż dwukrotność spożycia uznawanego przez specjalistów za niebezpieczne.

Innym symbolem związanym z Syberią jest niedźwiedź brunatny. Jako rosyjski symbol był nawet wykorzystany podczas olimpiady w Moskwie, przyjmując postać sympatycznego Miszki. Nie można tez zapomnieć o walonkach – specjalnych kaloszach ocieplanych, noszonych jedynie w tym kraju w bardziej surowych rejonach.

Kuchnia rosyjska łączy w sobie wpływy Europy i Azji. Obecnie w kuchni rosyjskiej znajdziemy oczywiście ślady kuchni słowiańskiej, ale również azjatyckiej, tatarsko-mongolskiej, niemieckiej czy też francuskiej. Z Rosją nieodmiennie kojarzą się pielmieny (pierogi) i bliny (naleśniki ze słonym lub słodkim farszem), zupa Solianka, danie mięsne Boeuf Strogonow czy uzbecki płow. Znane na całym świecie są wywodzące się z Rosji właśnie Kotlet Pożarski, Barszcz bitki Skobielewa, Zupa i masło z raków, chrust i kulebiak. Popularne są też zakuski (przekąski ) i oczywiście słynny kawior . Typową zakuską jest oliwje, sałatka z siekanego mięsa i warzyw obficie polana śmietaną, i sieliodka pod szuboj, relikt kuchni sowieckiej, czyli „śledź w futrze” – sałatka rybna z warzywami.

Mam nadzieję, że ten kraj sprawi uczestniczkom - i mnie także - mniej kłopotów niż poprzedni.